'Sámen voor een goede ondersteuning in coronatijd bij dementie en mantelzorg.'
Stichting Zet inventariseerde samen verschillende partijen uit de regio Midden-Brabant (zorg, welzijn, thuisondersteuning en innovatie) de signalen en ontwikkelingen in de huidige 'corona-tijd'. Zij zetten deze op een rij en vertaalden ze naar hoe we samen een passend antwoord kunnen bieden om de mantelzorger zo goed mogelijk te ondersteunen.
'Doordat samenkomen lange tijd niet mogelijk was en we onderling afstand moesten houden, vielen veel ondersteuningsmogelijkheden plots weg: dagbestedingen sloten, contacten met zorgverleners verliepen telefonisch of via de computer en ook familie bleef uit voorzorg vaak weg. De druk op de mantelzorger verhoogde. Een zorgelijk signaal, zeker gezien het feit dat veel mantelzorgers van een naaste met dementie zich al tamelijk overbelast voelen.'
Probleemgebieden, knelpunten én mogelijke oplossingsrichtingen
Probleemgebied 1: ontbreken dagbesteding
Tijdens de ‘eerste golf’ was het wegvallen van de dagbesteding, en de gevolgen daarvan voor zowel de persoon met dementie als de mantelzorger, een groot probleem. Hoewel de dagbesteding op veel plekken weer is opgestart, is het nog niet als voorheen.
Met het wegvallen van de dagbesteding ontbreken activiteiten en de dagelijkse structuur voor de persoon met dementie. Daarnaast valt ook voor de mantelzorger een moment van rust en tijd voor zichzelf weg. Omdat niet altijd duidelijk is wat wel kan en mag, worden veel activiteiten in zijn geheel geannuleerd. Er is behoefte aan een duidelijk beeld van wat er nog wel mogelijk is met de geldende beperkende maatregelen.
Zowel digitale oplossingen als de fysieke ontmoeting bieden mogelijkheden, maar in beide schuilen ook beperkingen. Het is de kunst te zoeken naar welke combinatie van digitale en fysieke interventies bijdraagt aan het zo veel mogelijk in stand houden van de daginvulling van de persoon met dementie. Daarnaast kun je kijken naar welke elementen uit de dagbesteding in een andere vorm thuis voortgezet kunnen worden. Deze daginvulling is tevens zeer belangrijk ter ontlasting van de mantelzorger!
Mogelijke oplossingsrichtingen
-
Structuur aanbrengen in de dag. Kies vaste momenten voor activiteiten, of spreek een dagelijkse tijd af dat een familielid belt.
-
Rust(momenten) creëren voor de mantelzorger. Zijn er bijvoorbeeld bepaalde huishoudelijke taken die door iemand anders overgenomen kunnen worden?
-
Zoek mogelijkheden voor een positieve daginvulling in en om huis, en overleg met aanbieders wat er thuis mogelijk is.
Probleemgebied 2: overbelasting mantelzorger
Mantelzorgers blijven in deze tijd veel zelf doen, en doen zelfs meer dan voorheen. Zij willen anderen niet belasten, en het risico op besmetting voor henzelf en anderen beperken. Ze nemen dus meer (zorg)taken op zich. Maar tegelijkertijd ontbreekt nu ook de ‘uitlaatklep’. Bijeenkomsten voor lotgenotencontact of contacten met zorgverleners vervallen of verlopen nu anders, terwijl het blijkt dat mantelzorgers hun verhaal wel graag willen delen. Dit is een risico dat kan leiden tot grotere overbelasting van de mantelzorger.
Digitale oplossingen bieden niet altijd uitkomst. Zo ontbreekt bij videobellen vaak de mogelijkheid om privé in gesprek te gaan, doordat gesprekken via de luidspreker verlopen (i.t.t. ‘gewoon’ bellen). Maar contact met anderen, en laagdrempelig hulp kunnen blijft belangrijk. Het risico bestaat dat de problematiek zich anders achter de voordeur opstapelt.
Mogelijke oplossingsrichtingen
-
Zoek naar mogelijkheden om lotgenotencontact te organiseren/in stand houden, eventueel in kleinere groepen
-
Een ‘uitlaatklep’ voor de mantelzorger blijft belangrijk. Hou contact met vrienden en familie, en kijk of je samen dingen (buiten) kunt ondernemen.
-
Zoek of biedt ondersteuning bij dagdagelijkse (huishoudelijke) taken
-
Zorgverleners moeten duidelijkheid bieden over wat er in deze tijd aan hen gevraagd kan worden. Ook is het belangrijk deze zorg zo veel mogelijk te coordineren.
Probleemgebied 3: ontbreken persoonlijk contact
Door de in de huidige coronacrisis geldende regels is er veel minder sprake van persoonlijk contact tussen families, naasten of zorgverleners. Bovendien kiezen veel mensen voor een strenge interpretatie hiervan. Angst voor besmetting speelt hierbij een rol. Het gemis hierdoor is groot. Mogelijke contactmomenten worden niet benut; maaltijden of boodschappen worden nu bijvoorbeeld bij de voordeur achtergelaten om verwarring te voorkomen.
Mogelijke oplossingsrichtingen
-
Onderzoek wat contact persoonlijk maakt; zijn deze elementen vervangbaar?
-
Creëer een veilige omgeving: Hoe kun je met inachtneming 1,5 meter afstand (en andere regels) toch persoonlijk contact organiseren. Is het bijvoorbeeld mogelijk om buiten te wandelen, of samen iets in de tuin te doen?
-
Maak gebruik van de bestaande contactmomenten, en maak deze wat luchtiger
Probleemgebied 4: weinig benutten van sociaal netwerk (breder dan familiekring)
Bij mensen met dementie en hun mantelzorger is er helaas vaak sprake van een klein, en kleiner wordend sociaal netwerk. Mantelzorgers doen vaak een beroep op dezelfde mensen, soms zelfs maar één persoon. Tegelijkertijd zien we dat veel mensen (bijvoorbeeld buurtgenoten), of kennissen van hobbyclubs wel bereid zijn iets te doen, en ontstaan er spontaan maatschappelijke initiatieven. Hier zit dus potentie, wat de mantelzorger kan ondersteunen in het dagelijks leven.
Mogelijke oplossingsrichtingen
-
Breng hulpvraag en hulpaanbod bij elkaar, en maak het laagdrempelig. Een klein gebaar kan al helpen! Er zijn allerlei mogelijkheden om in contact te komen. Zoek bijvoorbeeld eens naar lokale facebookgroepen.
-
De casemanager of wijkteam kan ondersteunen bij in kaart brengen mogelijkheden
Samenwerking en een dementievriendelijke samenleving
De kracht van een dementievriendelijke samenleving ligt in het koppelen van de sterktes van verschillende typen organisaties, en tegelijkertijd te onderzoeken welke andere (maatschappelijke) partijen hier ook een rol te vervullen hebben. Hierdoor ontstaat er een nieuwe dynamiek, nieuwe energie én ruimte voor nieuwe oplossingen. Een dementievriendelijke samenleving kan zich zo manifesteren op allerlei verschillende levensgebieden.
Ook in deze coronacrisis is het dus zaak om met verschillende maatschappelijke stakeholders de handen ineen te slaan om met nieuwe maar soms eenvoudige oplossingen de zorg- en ondersteuningsmogelijkheden in stand te houden. Zo werken we samen aan betere ondersteuning voor mensen met dementie en mantelzorgers!
Over dementievriendelijk Brabant
Dementie raakt ons allemaal: 1 op de 5 mensen heeft kans op deze ziekte en binnen twintig jaar zal het aantal Nederlanders met dementie verdubbelen. Meer dan 70% van die mensen woont gewoon thuis. Dat vraagt de nodige zorg en ondersteuning. Vooral familieleden ervaren de druk van de mantelzorg; meer dan de helft voelt zich zwaar belast. Het gevolg: meer kans op depressie en burn-out. Daarom ondersteunen wij gemeenten bij het vormen van dementievriendelijke gemeenschappen (DVG) die werken aan bewustwording, begrip en acceptatie. Een groter netwerk rond mensen met dementie helpt hen zo lang en goed als mogelijk te participeren en hun mantelzorgers te ontlasten.
In 60 van de 62 Brabantse gemeenten heeft Zet samen met lokale partners gewerkt aan een Dementievriendelijke gemeenschap (DVG). Naast het aanjagen van lokale DVG richt Zet zich op kennisdelen en inspireren, experimenteren en innoveren. Met de informatie op dementievriendelijk.nl helpen zij heel Nederland dementievriendelijk te worden.